Bazı hayvanlar, kış aylarında yiyecek kaynaklarının azalması nedeniyle kış uykusuna yatar. Uzun ve derin bir uykuya dalarak bu dönemi tamamen atlatır ve yiyeceğin daha bol olduğu zamanlarda uyanırlar.
Ayılar, genellikle kış uykusu ile ilişkilendirilse de, vücut sıcaklıkları önemli ölçüde düşmediği için gerçek anlamda kış uykusuna yatan hayvanlar olarak kabul edilmezler. Ancak sıçrayan fare, küçük kahverengi yarasa, doğu çizgili sincap, dağ sıçanı ve bazı yer sincabı türleri gibi çeşitli hayvanlar bu evrimsel adaptasyondan faydalanır. Batı Kuzey Amerika’da yaşayan ve bilinen tek kış uykusuna yatan kuş olan poorwill de bu gruba dahildir.
Kış uykusuna yatan hayvanların kanında bulunan HIT (Hibernasyon İndüksiyon Tetikleyicisi) adlı bir bileşiğin, hayvanlara kış uykusuna hazırlanmaları gerektiğini bildirdiği düşünülmektedir. Kısalan günler, azalan yiyecek kaynakları ve düşen sıcaklıklar, HIT’i etkileyen faktörler arasında yer alsa da, bu mekanizma tam anlamıyla bir gizem olmaya devam etmektedir.
Kış uykusuna yatacak hayvanlar, genellikle kış uykusuna hazırlık olarak sonbaharda fazladan yiyecek tüketirler ve kendilerini idare edecek beyaz ve kahverengi vücut yağları depolarlar. Kahverengi yağ, hem ekstra vücut ısısı sağlar hem de hayvan uyandığında ihtiyaç duyduğu enerjiyi karşılar. Bazı hayvanlar ayrıca, uyanık oldukları kısa sürelerde tüketmek üzere yuvalarına yiyecek de depolarlar.
Kış uykusu, normal bir gece uykusuna hiç benzemez. Aslında, kış uykusu sırasında vücutta önemli fiziksel değişiklikler meydana gelir. Hayvanın vücut sıcaklığı düşer, solunumu ve kalp atış hızı dramatik bir şekilde yavaşlar. Bu etki o kadar aşırı olabilir ki, kış uykusuna yatmış bir hayvan ölmüş gibi görünebilir.
Kış uykusunu etkileyen birkaç faktör vardır. Kışın nispeten ılıman geçtiği bölgelerde, hayvanlar yalnızca kısa sürelerle kış uykusuna yatabilir ya da hiç kış uykusuna yatmazlar. Uzun süreli kış uykusu sırasında birçok hayvan kısa süreliğine uyanarak tuvalete gider ve bir şeyler yiyip yeniden uykuya dalar. Ayılar, benzersizdir; aylar sürebilen kış uykusu döneminde uyanmaz, yemek yemez, su içmez ya da tuvalete gitmezler.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- D. Vaughan. Why Do Some Animals Hibernate?. (30 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 23 Ekim 2024. Alındığı Yer: Britannica | Arşiv Bağlantısı
