Oregon kıyılarının 470 kilometre açığında, deniz seviyesinin bir kilometre altında yer alan Axial Seamount adlı denizaltı volkanının 2025 yılı içinde patlaması bekleniyor. Bu kadar önceden yapılan bir tahmin, volkan biliminde oldukça nadir bir durum. Oregon Eyalet Üniversitesi’nden jeofizikçi William Chadwick, bu volkanın “olası bir patlama için tüm ipuçlarını sunduğunu” belirtiyor.
Son on yıldır, Axial Seamount’un her hareketi (sarsıntılar, yer kabuğundaki şişmeler ve eğimler) bir dizi cihazla izleniyor ve veriler gerçek zamanlı olarak deniz tabanındaki bir kablo aracılığıyla aktarılıyor. Scripps Oşinografi Enstitüsü’nden jeofizikçi Mark Zumberge, Axial’i “dünyanın en iyi izlenen denizaltı volkanı” olarak tanımlıyor.
2025 İçin Tahminler ve Kanıtlar
Chadwick ve ekibi, Kasım ayında önemli bir gözlem yaptı: Axial’ın yüzeyi, 2015’teki son patlamasından önceki seviyesine neredeyse ulaşmış durumda. Bu şişkinlik, yer altındaki magmanın biriktiğini ve basıncın arttığını gösteriyor. 2015 yılında gerçekleşen benzer bir şişme, o yılın patlamasını doğru şekilde öngörmelerine olanak tanımıştı.
Son dönemde artan sismik aktivite, hareket eden magmanın varlığına işaret ediyor. Araştırmacılar, bu bulgular ışığında 2025 için daha dar bir zaman aralığına işaret ediyor. Ayrıca, bilim insanları patlamadan önceki saatlerde ortaya çıkabilecek sismik kalıpları yapay zeka yardımıyla inceleyerek, erken uyarı sistemlerini test ediyor.
Patlamanın Etkileri ve Araştırma Fırsatları
Bu tür erken uyarılar, volkanologlara olay yerinde araştırma yapma şansı sunabilir. Tazmanya Üniversitesi’nden Rebecca Carey, bir patlamayı yakından izleyerek, hidrotermal sistemler ve yakınlardaki biyolojik topluluklar üzerindeki etkileri daha iyi anlayabileceklerini söylüyor.
Kara üzerindeki volkanlar, genelde denizaltı volkanlarına kıyasla insan toplulukları için daha büyük bir tehlike arz ediyor. Ancak, 2022’deki Hunga Tonga patlaması gibi denizaltı olayları tsunamiye neden olabiliyor. Hunga Tonga, Pasifik’te yaklaşık 90 milyon dolarlık zarara yol açmıştı.
Volkan Tahminlerinde Yeni Ufuklar
Volkan tahminleri genelde, geçmişteki aktivitelerin belirli bir eşiğe ulaşmasıyla yapılır. Ancak ABD Jeolojik Araştırma Merkezi’nden Michael Poland, volkanların beklenmedik bir şekilde farklı bir model izleyebileceğini belirtiyor. Bilim insanları, volkanik sistemlerin fiziksel ve kimyasal dinamiklerine dayalı tahminlere geçmeyi hedefliyor.
Axial Seamount gibi düzenli patlamalar gösteren volkanlar, bu tür çalışmalarda önemli bir rol oynuyor. Roma Tre Üniversitesi’nden Valerio Acocella, Axial’ı “volkanları anlamak için ideal bir laboratuvar” olarak nitelendiriyor.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- W.W. Chadwick et al. Axial Seamount has suddenly woken up! An update on the latest inflation and seismic data and a new eruption forecast. (10 Aralık 2024). Alındığı Tarih: 30 Aralık 2024. Alındığı Yer: American Geophysical Union Meeting, Washington, D.C.
Yazar Hakkında
