Evrenin ilk nesil yıldızları, Büyük Patlama’dan sadece 100 ila 200 milyon yıl sonra önemli miktarda su üretmiş olabilir. Daha önce yapılan gözlemler, suyun evrende yaklaşık 780 milyon yıl sonra var olduğunu gösteriyordu. Ancak yeni bilgisayar simülasyonları, bu yaşam için temel bileşenin tahmin edilenden çok daha erken bir dönemde ortaya çıkmış olabileceğini gösteriyor.
İlk Yıldızlar ve Su Üretimi
Yaklaşık 13,8 milyar yıl önce meydana gelen Büyük Patlama’dan sonra evren esas olarak hidrojen, helyum ve az miktarda lityumdan oluşuyordu. Daha ağır elementler ise yıldızların içinde ve onların ölümüyle gerçekleşen süpernova patlamalarıyla oluştu. Örneğin, karbon ve oksijen gibi elementler yıldızların yaşam döngüsü içinde sentezlenirken, daha ağır elementler süpernova patlamaları veya nötron yıldızlarının birleşmesi gibi şiddetli olaylarla ortaya çıktı.
Su gibi daha karmaşık moleküllerin oluşabilmesi için yoğun ve nispeten soğuk ortamlara ihtiyaç vardır. Genellikle, birkaç bin derece Celsius’un altındaki sıcaklıklar, su moleküllerinin stabil bir şekilde var olabilmesi için idealdir.
Bilgisayar Simülasyonları Ne Gösteriyor?
Portsmouth Üniversitesi’nden astrofizikçi Daniel Whalen ve ekibi, erken evrende su oluşup oluşamayacağını test etmek için iki farklı ilk nesil yıldızın yaşam ve ölüm süreçlerini simüle etti. Bu yıldızlardan biri Güneş’in 13 katı, diğeri ise 200 katı kütleye sahipti. Araştırmacılar, bu yıldızların süpernova olarak patladıklarında çevreye hidrojen ve oksijen gibi elementler saçtığını ve bu elementlerin zamanla birleşerek su buharı oluşturduğunu belirledi.
Ancak bu süreç oldukça yavaş ilerledi. Süpernova patlamalarıyla uzaya yayılan atomların yoğunluğu düşük olduğundan, su moleküllerinin oluşması için gerekli reaksiyonlar uzun zaman aldı. Fakat birkaç milyon yıl içinde, özellikle süpernova kalıntılarının merkezi bölgelerinde yoğunluk arttıkça suyun daha hızlı bir şekilde biriktiği gözlemlendi.
Yeni Yıldızlar ve Gezegenler İçin Uygun Ortam
Bu araştırmanın en dikkat çekici sonucu, suyun en yoğun şekilde süpernova kalıntılarının merkezinde birikmesi oldu. Whalen, bu yoğun yapıların büyük önem taşıdığını belirtiyor çünkü yeni yıldızlar ve gezegenler genellikle bu bölgelerde oluşuyor.
Simülasyonların sonunda, daha küçük yıldızdan oluşan süpernova yaklaşık olarak Dünya’nın üçte biri kadar su kütlesi üretirken, daha büyük olan süpernova 330 Dünya kütlesine eşdeğer su oluşturdu. Teorik olarak, eğer bu süpernova kalıntılarının içinde bir gezegen oluşursa, tıpkı Dünya gibi bir su gezegeni olabilir.
Erken Evren Yaşanabilir Miydi?
Araştırmaya dahil olmayan ancak konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Texas Üniversitesi’nden astronom Volker Bromm, bu bulguların evrenin çok erken dönemlerinde bile yaşanabilir koşulların oluşmuş olabileceğini gösterdiğini belirtiyor. Ancak suyun varlığının yaşam için tek başına yeterli olmadığını da vurguluyor:
Asıl soru, karbon ile hidrojenin ne zaman birleşerek yaşam moleküllerini oluşturmaya başladığıdır.
Bu çalışma, evrendeki suyun kökenine dair yeni ipuçları sunarken, aynı zamanda erken evrenin sanılandan daha hızlı bir şekilde karmaşık kimyasal süreçleri destekleyebilecek bir ortam sunduğunu gösteriyor.
Bu makale hakkında sorularınız veya yorumlarınız mı var? Bize yazın: feedback@sapienship.com.tr
Kaynaklar ve İleri Okuma
- D.J. Whalen, et al. Abundant water from early supernovae at cosmic dawn. (3 Mart 2025). Alındığı Tarih: 4 Mart 2025. Alındığı Yer: Nature Astronomy
Yazar Hakkında
