Gündönümü ve ekinokslar; Dünya’daki mevsim geçişlerinin belirleyicileridir, ancak hangisinin ne zaman gerçekleştiğini hatırlamak zor olabilir. Aslında, gündönümü ve ekinoks birbiriyle zıt olan olaylardır.
Dünya, ekseninin eğik olması nedeniyle Güneş etrafında dönerken farklı zamanlarda farklı bölgeleri daha fazla ya da daha az güneş ışığı alır. Eğer Dünya’nın ekseni eğik olmasaydı, Güneş her zaman Ekvator’un tam üzerinde görünür, her yer yıl boyunca aynı miktarda güneş ışığı alır ve mevsimler oluşmazdı. Dolayısıyla, ekinoks ve gündönümleri de anlamını yitirirdi.
Gündönümleri haziran (20 ya da 21) ve aralık (21 ya da 22) aylarında meydana gelir. Bu tarihler, Güneş’in gökyüzünde Ekvator’dan en kuzeyde ya da en güneyde olduğu günlerdir. Bir yarımkürenin kış gündönümü, yılın en kısa gününü; yaz gündönümü ise en uzun gününü temsil eder. Örneğin, Kuzey Yarımküre’de haziran gündönümü yazın başlangıcını işaret eder. Bu dönemde, Kuzey Kutbu Güneş’e en yakın konumdadır ve Güneş’in ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Aralık gündönümü ise kışın başlangıcını belirtir; bu sefer Güney Kutbu Güneş’e daha yakındır ve ışınlar Oğlak Dönencesi’ne dik düşer. Güney Yarımküre’de ise mevsimler tersine döner.
Ekinokslar ise mart (yaklaşık 21 Mart) ve eylül (yaklaşık 23 Eylül) aylarında gerçekleşir. Bu tarihlerde Güneş tam olarak Ekvator’un üzerindedir ve gece ile gündüz süreleri eşittir.
Kuzey Yarımküre’de:
- İlkbahar ekinoksu (yaklaşık 21 Mart): Gece ve gündüz süreleri eşittir, bu da ilkbaharın başlangıcını gösterir.
- Yaz gündönümü (20 veya 21 Haziran): Yılın en uzun günü olup yazın başlangıcını temsil eder.
- Sonbahar ekinoksu (yaklaşık 23 Eylül): Gece ve gündüz tekrar eşitlenir, sonbahar başlar.
- Kış gündönümü (21 veya 22 Aralık): Yılın en kısa günü yaşanır ve kış mevsimi başlar.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- A. Eldridge. What’s the Difference Between a Solstice and an Equinox?. (21 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 23 Ekim 2024. Alındığı Yer: Britannica | Arşiv Bağlantısı
