Eskiden bilim insanları, insanların Kuzey Amerika’ya 13.000 yıl önce ulaştığını düşünüyordu, fakat son dönemde çok daha eski kanıtlar ortaya çıkıyor.
İnsanların Amerika kıtasına ulaşması ve burada yaşam kurması, insanlığın dünya üzerindeki yayılışında kritik bir adımdı. Ancak bu adımın tam olarak ne zaman atıldığı konusu halen tartışmalı. Günümüzde elimizdeki kanıtlar ışığında, Amerika’ya ilk insanlar ne zaman geldi?
20. yüzyıl boyunca, arkeologlar, 13.000 yıl öncesine ait taş aletlere dayanarak Clovis kültürünün Amerika’ya ilk gelen insan grubu olduğunu öne sürdüler. Ancak 1975’te Şili’nin güneyindeki Monte Verde’de yapılan kazılarda, yaklaşık 14.200 yıl öncesine ait bir yerleşim yeri bulundu. Bu da, eğer insanlar o dönemde Güney Amerika’nın bu kadar güneyine kadar ulaşabildiyse (ya Asya’dan Kuzey Amerika’ya uzanan Bering Kara Köprüsü’nü geçerek ya da Pasifik kıyılarında deniz araçları kullanarak), o zaman Kuzey Amerika’da daha eski yerleşimlerin olması gerektiği fikrini güçlendirdi. Bu, Teksas A&M Üniversitesi’nden jeoarkeolog Michael Waters’ın da dikkat çektiği bir konu.
2009’dan itibaren Idaho’da Cooper’s Ferry bölgesinde kazı yapan arkeologlar, burada bulunan taş mızrak uçlarının radyokarbon tarihlendirmesi sonucunda, insanların yaklaşık 16.000 yıl önce Kuzey Amerika’nın iç bölgelerine kadar ulaştığını keşfetti. Waters, Cooper’s Ferry’nin kıtada insan varlığına dair bilinen en eski güçlü kanıt olabileceğini belirtiyor. Ayrıca, 2023’te yayımlanmayan bir araştırma, Oregon’da hayvan dişlerinin yanında bulunan taş aletlerin 18.000 yıl öncesine ait olabileceğini ortaya koydu. Fakat bu kazılar, Kuzey Amerika’da daha eskiye dair tartışmalı başka izlerin de keşfedilmesine yol açtı.
2020’de, Meksika’nın orta kesimindeki Astillero Dağları’nda yer alan Chiquihuite Mağarası’nda yapılan kazılarda yaklaşık 1.900 taş esere ulaşıldı. Radyokarbon ve optik uyarımlı lüminesans yöntemleriyle yapılan tarihlendirme, bu alandaki insan varlığının 31.000 ila 33.000 yıl öncesine kadar uzanabileceğini gösterdi.
Bundan kısa süre sonra, 2021’de New Mexico’daki White Sands Ulusal Parkı’nda eski bir göl yatağında korunmuş 60 insan ayak izi keşfedildi. İzlerin çevresindeki tortullarda bulunan tohumların karbon tarihlendirmesi sonucunda, insanların Amerika kıtasında yaklaşık 21.000 ila 23.000 yıl önce var olduğu öne sürüldü.
Ancak bu bulgular üzerinde bazı tartışmalar devam ediyor. California Devlet Üniversitesi’nden arkeolog Matthew Des Lauriers, hem Chiquihuite Mağarası hem de White Sands Ulusal Parkı ile ilgili bazı sorunlara dikkat çekiyor.
Chiquihuite’deki taş nesnelere ilişkin, buradaki en eski taşların insan yapımı değil, doğanın şekillendirdiği “jeofaktlar” olabileceği yönünde görüşler mevcut. 2021 yılında bağımsız bir grup tarafından yapılan bir çalışma da bu görüşü destekler nitelikteydi.
White Sands’teki ayak izleri konusunda ise izlerin gerçekten insanlara ait olduğu düşünülüyor. Ancak, bu izlerin tarihlendirilmesi için kullanılan eski bitki kalıntıları, beklenenden daha yaşlı çıkabilir. Waters, bu konuda, “Ayak izlerinin tarihlendirilmesi kesin değil,” diyor ve izlerin aslında sadece 15.000 yıllık olabileceğini belirtiyor.
Brezilya’da bazı taş aletler üzerinde yapılan araştırmalar, insanların Pedra Furada gibi alanlara 35.000 yıl önce ulaşmış olabileceğini düşündürmüştü. Ancak 2022’de yapılan bir çalışma, bu taş aletlerin kapuçin maymunları tarafından fındık kırmak için kullanıldığını ortaya koyarak insan varlığı hipotezini çürüttü.
Yine de, Güney Amerika’da insanların erken varlığına dair başka bulgular ortaya çıkmaya devam ediyor. 2023 yılında Brezilya’da yapılan bir çalışmada, yaklaşık 27.000 yıllık olduğu düşünülen ve insan eliyle kolyeye dönüştürülmüş tembel hayvan kemikleri keşfedildi.
Amerika’ya dair yeni fikirler sürekli olarak güncelleniyor ve bazıları ise reddediliyor. Örneğin, bir dönem insanların batı Avrupa’dan Amerika’ya geldiği, yani “Solutre hipotezi” öne sürülmüştü. Ancak Solutre kültürüne ait insan kalıntıları üzerinde yapılan genetik araştırmalar, bu kişilerin Amerika’nın yerli halklarıyla hiçbir bağlantısının olmadığını gösterdi ve bu hipotez geçerliliğini yitirdi.
Waters’ın belirttiği gibi, “Arkeoloji bir süreçtir. Bilim ilerledikçe yeni veriler yayımlanır, bu veriler değerlendirilir, daha fazla test yapılır ve fikirler kabul edilir ya da reddedilir. Bu, sabır gerektiren, dikkatli bir ilerlemedir.”
Kaynaklar ve İleri Okuma
- C.Q. Choi. What’s the earliest evidence of humans in the Americas?. (13 Ağustos 2023). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2024. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
