14 Ekim’de NASA’nın Europa Clipper görevi, Jüpiter’in büyük uydularından biri olan Europa’ya doğru fırlatıldı. Bu fırlatma, bilim camiasında büyük bir heyecan yarattı çünkü Europa, buzlu yüzeyinin altında sıvı su bulunma olasılığı ile Güneş Sistemi’nde yaşam arayışında önemli bir aday olarak görülüyor.
Ancak Jüpiter’in uyduları yalnızca Europa ile sınırlı değil; aksine, çok daha fazlası var. Şu anki resmi kayıtlara göre, Jüpiter’in Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından tanınan 95 uydusu bulunuyor. Fakat bu sayı kesin değil, çünkü Jüpiter’in etrafında dönüp duran küçük uydu ve asteroit parçalarının sayısı çok daha fazla olabilir.
Jüpiter’in en ünlü dört uydusu, Galileo Galilei tarafından 1610 yılında keşfedilen Galilei uydularıdır: Ganymede, Callisto, Io ve Europa. Bu dev uydular, mitolojide Zeus ile ilişkilendirilen karakterlerin isimlerini taşıyorlar. (Jüpiter, Roma mitolojisindeki Zeus’un karşılığıdır.) Bu dört uydu, Jüpiter’in yörüngesinde dönen materyalin %99,97’sini oluşturacak kadar büyük. Ganymede, bu uydular arasında en büyüğü ve hatta Güneş Sistemi’ndeki en büyük uydu olma unvanına sahip.
Jüpiter’in geri kalan 91 uydusundan bazıları 1 kilometreden daha büyük çaplara sahip, ancak yalnızca 57’sinin ismi var ve sekiz tanesinin yuvarlak yörüngeleri bulunuyor. Bunun dışındaki küçük uydular ise, yakalanmış asteroitler veya kozmik enkazlardan oluşuyor.
Jüpiter, Güneş Sistemi’nde sayısız uyduya sahip tek gezegen değil. On yıllardır, komşu gaz devi Satürn ile en fazla doğal uyduya sahip olma konusunda yarışıyor.
NASA’nın Europa Clipper uzay aracının Europa’ya yaklaştığını gösteren bir sanatçı tasviri. Görsel kaynağı: NASA/JPL-Caltech
Satürn’ün kaç uydusu var?
Satürn’ün en büyük sekiz uydusu 1671 ila 1848 yılları arasında birkaç gökbilimci tarafından keşfedildi. 20. yüzyılın büyük bölümünde, Jüpiter ve Satürn için uydu sayıları sırasıyla 12 ve 8’de sabit kaldı. Ancak 1979’da NASA’nın Voyager sondaları daha önce bilinmeyen iki Jüpiter uydusunu ortaya çıkardı ve Satürn’ün repertuarına üç uydu daha ekledi.
Bu buluşlar, her iki gezegenin de yörüngelerinde daha fazla uydu barındırabileceğini işaret ederek 40 yılı aşkın sürecek bir uydu avını başlattı. 2018 ve 2023 yılları arasında bu konuda liderlik birkaç kez el değiştirdi. Ancak şu anda, Satürn 146 uydu ile en çok uyduya sahip gezegen unvanını elinde bulunduruyor.
Satürn’ün en büyük uydusu Titan, Dünya’nın uydusu Ay’ın neredeyse iki katı kütleye sahip. Titan, yüzeyinde bulutlar, göller ve nehirler barındırıyor, ancak bu özellikler su yerine metandan oluşuyor. Bu nedenle, Titan da Europa gibi yaşam arayışı için önemli bir hedef olarak görülüyor.
Önümüzdeki yıllarda yapılacak olan araştırmalar, Europa ve Titan gibi uydularda yaşam için gerekli koşulların olup olmadığını daha iyi anlamamıza yardımcı olacak. Europa Clipper, 2030’da Europa’yı incelemeye başlayacak, Titan’a gönderilecek Dragonfly görevi ise 2028’de fırlatılıp 2034’te varacak.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- J. Thompson. How many moons does Jupiter have?. (2024). Alındığı Tarih: 22 Ekim 2024. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
