Evrenin hızlanan genişlemesinin kara delikler tarafından tetikleniyor olabileceğine dair çığır açıcı bir hipotez, astronomi dünyasında tartışmalara neden oldu. Bu hipoteze göre, evrenin genişlemesinin arkasındaki güç olan karanlık enerji ile kara delikler arasında bir bağlantı olabilir. Yeni bir çalışma, bu iddiayı destekleyen bazı önemli bulgular ortaya koymuş durumda.
Karanlık enerjinin, evrenin %70’ini oluşturduğu biliniyor ve bu enerjinin, 13,8 milyar yıl önceki Büyük Patlama’dan kısa bir süre sonra ortaya çıktığı düşünülüyor. Bu enerji, evrenin genişlemesini hızlandıran bir güç olarak kabul ediliyor. Ancak bu gizemli enerjinin kaynağı hâlâ bir muamma. Bazı bilim insanları, karanlık enerjinin evrene eşit bir şekilde yayılmak yerine, büyük kara deliklerin merkezinde oluşmuş olabileceğini savunuyor. Bu teori, önceki yaklaşımların dışına çıkan radikal bir öneri olarak dikkat çekiyor.
Yeni yapılan çalışma, görünüşte bağımsız olan iki fenomen arasında bir bağlantıya işaret ediyor: Evrenin yaşlanmasıyla birlikte kara deliklerin kütlesinde gözlemlenen artış ve karanlık enerji yoğunluğundaki yükselme. Araştırmanın bulguları, 28 Ekim’de Journal of Cosmology and Astroparticle Physics dergisinde yayımlandı.
Michigan Üniversitesi’nde fizik profesörü Gregory Tarlé; çalışmada, “Evrenin sonraki dönemlerinde güçlü bir yerçekimi etkisi görmek istiyorsak kara deliklerin merkezine bakmalıyız,” diyor. Tarlé’ye göre, bir büyük yıldızın çökerken maddeyi yeniden karanlık enerjiye dönüştürdüğü ve bunun da bir çeşit tersine Büyük Patlama etkisi yarattığı düşünülüyor.
Araştırmacılar, bu olasılığı incelemek için Arizona’daki Nicholas U. Mayall 4-metrelik Teleskobu’nda bulunan Karanlık Enerji Spektroskopik Enstrümanı’nı (DESI) kullandı. DESI, milyonlarca galaksinin konumunu izleyerek evrenin genişleme hızını anlamaya yardımcı oluyor. Bu sayede, bilim insanları karanlık enerjinin yoğunluğunun evrenin çeşitli dönemlerinde nasıl değiştiğini dolaylı olarak ölçebiliyor.
Ekip, elde edilen verileri kara deliklerin büyümesiyle kıyaslayarak ilginç bir sonuçla karşılaştı. Hawaii Üniversitesi’nden fizik doçenti Duncan Farrah, “Gözlemlediğimiz iki fenomen birbiriyle uyumluydu. Dev yıldızların ölümüyle kara delikler oluşurken, evrende gözlemlenen karanlık enerji miktarında da orantılı bir artış görülüyordu,” diyor. Bu sonuç, kara deliklerin karanlık enerjinin kaynağı olabileceğine dair teoriyi güçlendiren bir işaret olarak değerlendiriliyor.
Eğer bu hipotez doğrulanırsa, kozmolojinin en büyük gizemlerinden birine yeni bir ışık tutabilir. Uzun yıllardır astronomlar, evrenin bazı bölgelerinin farklı hızlarda genişlediğini gözlemliyor; buna “Hubble gerilimi” adı veriliyor. Bu gerilim, evrenin genişleme hızıyla ilgili yapılan ölçümlerde tutarsızlıklar yaratırken, bazı veriler evrenin genişlemesiyle ilgili mevcut anlayışımızı destekliyor, bazıları ise bunu sorgulatıyor.
Bu yeni bulgu umut verici olsa da, bilim insanları, DESI ve diğer gözlemevlerinden alınacak daha fazla veriyle hipotezi test etmenin gerekli olduğunu vurguluyor. Henüz bu konuda kesin sonuçlara varmış değiliz.
“Kara deliklerin karanlık enerji ile bağlantısı olup olmadığı veya evrenin genişlemesine gerçekten katkıda bulunup bulunmadığı artık tamamen deneysel bir soru haline geldi. Bu noktada, teoriden çok deneyle cevap arıyoruz,” diyor Tarlé.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- B. Turner. Black holes could be driving the expansion of the universe, new study suggests. (1 Kasım 2024). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2024. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
