Kalp hastalığı, her 33 saniyede bir kişinin hayatını kaybetmesine neden olarak ABD’de hâlâ bir numaralı ölüm sebebi olmaya devam ediyor. Bu durum, kötü kolesterol olarak bilinen düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) seviyelerini düşürmeye yönelik bilimsel çalışmaları giderek artırıyor. Ancak daha güçlü ilaçlar sayesinde LDL’yi rekor seviyelerde düşürmek mümkün hale gelirken, bu seviyelerin ne kadar düşebileceği tartışma konusu.
LDL ve Kalp Hastalığı
LDL, arterlerde yağ plaklarının birikmesine neden olarak kalp krizi veya felç riskini artıran temel faktörlerden biri. Yale Tıp Fakültesi Kardiyoloğu Erica Spatz, “Kardiyolojide, ‘ne kadar düşükse o kadar iyi’ paradigmamız var. Ancak bunun bir sınırı var mı?” diye soruyor.
Amerikan Kalp Derneği (AHA) eski başkanı ve kardiyolog Donald Lloyd-Jones ise şu ana kadar “aşırı düşük” bir seviye bulunamadığını belirtiyor. “Ne kadar düşükse o kadar iyi,” diyen Lloyd-Jones, LDL’yi düşürmenin güvenli ve etkili bir strateji olduğunu ifade ediyor.
Statinler ve Daha Güçlü Tedaviler
1987’de FDA onayını alan ilk statin ilacı lovastatin ile LDL seviyelerini düşürme çabaları hız kazandı. Statinler, karaciğerin kolesterol üretimini engelleyerek kandaki LDL miktarını azaltıyor. Ancak son yıllarda enjeksiyon yoluyla uygulanan ve PCSK9 adlı bir proteini hedefleyen ilaçlar, LDL’yi çok daha düşük seviyelere çekebiliyor.
PCSK9 inhibitörleriyle LDL seviyeleri 20 mg/dL’nin altına kadar düşebiliyor. Evolocumab gibi bu tür ilaçların, kalp krizi ve felç riskini önemli ölçüde azalttığı kanıtlandı.
Çok Düşük LDL’nin Riskleri Var mı?
Geçmişte bazı çalışmalar, düşük kolesterol seviyelerinin zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini öne sürmüştü. Ancak Emory Üniversitesi’nden önleyici kardiyolog Laurence Sperling, bu iddiaların mit olduğunu belirtiyor. LDL’nin düşürülmesinin beyin sağlığına zarar vermediğini, aksine kalp-damar sağlığının beyin sağlığını desteklediğini vurguluyor.
Bazı durumlarda, düşük LDL seviyelerinin doğal olduğu gözlemlenmiştir. Yeni doğan bebeklerde LDL seviyelerinin 20-40 mg/dL arasında olduğu biliniyor ve bazı insanlar genetik olarak yaşam boyu düşük LDL seviyelerine sahip olabiliyor.
Diyabet Riski ve Diğer Yan Etkiler
Statinlerin diyabet riski üzerindeki etkisi hâlâ araştırılıyor. Yüksek kan şekeri seviyelerine sahip kişilerde bu ilaçlar diyabet riskini artırabilir. Ancak Lloyd-Jones, bu bireylerin kalp hastalığı riski daha yüksek olduğundan statinlere daha fazla ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
PCSK9 inhibitörleri ise genellikle güvenli kabul edilse de üst solunum yolu enfeksiyonları veya enjeksiyon bölgesinde reaksiyon gibi yan etkilere yol açabiliyor. Statinler de kas ağrısıyla ilişkilendirilse de bu bağlantı net değil.
Kimler Kolesterol İlaçları Kullanmalı?
AHA’ya göre, LDL seviyeleri 190 mg/dL’nin üzerinde olan veya kalp hastalığı riski taşıyan kişiler statin tedavisi almalı. Özellikle çoklu kalp olayları geçmişi olanlar, statinlere ek olarak daha güçlü tedavileri düşünmeli.
Bununla birlikte, ilaç kullanımı kadar sağlıklı bir yaşam tarzı da önem taşıyor. Düzenli egzersiz yapmak ve sebze, meyve, tam tahıl gibi sağlıklı besinler tüketmek, ilaç tedavisini destekleyen önemli unsurlar.
Kolesterol ilaçları, kalp hastalığıyla mücadelede güvenli ve etkili araçlardır. Ancak sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve doktor önerilerine uymak, bu tedavilerin başarısını artırır. Araştırmalar, daha düşük LDL seviyelerinin genel sağlığı iyileştirdiğini güçlü bir şekilde destekliyor.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- M.D. Landau. Can your cholesterol drop too low?. (20 Aralık 2024). Alındığı Tarih: 23 Aralık 2024. Alındığı Yer: National Geographic
Yazar Hakkında
