Neandertaller, modern insanların en yakın akrabalarıydı. İki insan türü, Neandertallerin yaklaşık 40.000 yıl önce yok olmadan önce aynı yaşam alanlarında yaşamış ve birden çok kez melezleşmiştir; bu nedenle bugün çoğu Avrasyalıda Neandertal DNA’sı bulunmaktadır.
Bu yakınlığa rağmen, Neandertallerin (Homo neanderthalensis) ve Homo sapiens‘in soyları yaklaşık 400.000 ile 800.000 yıl önce ayrılmıştır ve bu iki tür birçok açıdan farklılık göstermektedir.
İşte en yakın insan akrabalarımızın bizden farklı olduğu bazı temel noktalar:
Yüz Özellikleri
New York Üniversitesi’nde biyolojik antropoloji profesörü Shara Bailey, Live Science’a verdiği röportajda şöyle diyor:
New York’ta metroda seyahat ederken bir Neandertal ile karşılaşsaydınız, onu muhtemelen hemen tanırdınız. Bunun nedeni, kendilerine özgü yüz hatlarına sahip olmalarıdır. İlk bakışta, eğimli bir alna ve oldukça büyük, kavisli kaş çıkıntılarına sahip olduklarını fark ederdiniz. Burunları modern insanlara göre daha geniş ve belirgin olurdu ve kafatasları biraz daha uzun olurdu.
Neandertallerin beyinleri Homo sapiens’inkine benzer büyüklükteydi, ancak kafatası yapıları bizden farklıydı.
Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nde insan evrimi araştırmacısı olan Chris Stringer, şöyle diyor:
Yandan bakıldığında Neandertallerin çeneleri belirgin şekilde daha küçüktü ve ön dişleri bizim dişlerimize kıyasla daha büyüktü. Kafataslarımız genellikle yüksek ve yuvarlaktır, beyin kabuğunun şekli globülerdir; oysa Neandertal kafatasları, çoğu erken insanda olduğu gibi, uzundur. Neandertal kafataslarında sıklıkla kafatasının tabanındaki oksipital kemiğinde bir çıkıntı bulunur. Saçınızı arkadan topuz yaparsanız, bu çıkıntı tam olarak bu bölgede yer alır. Neandertal kafatasının ortasında, suprainiac fossa olarak adlandırılan bir çukur bulunur; bu yapı, bu popülasyona özgü bir özelliktir, ancak bilim insanları bu çukurun ne işe yaradığını bilmemektedir. Neandertallerin kulak kemikleri de bizden farklı bir yapıya sahiptir.
Vücut Yapısı
Ortalama olarak, Neandertaller yaklaşık 150 cm ila 170 cm (4 fit 11 inç – 5 fit 7 inç) boyundaydı. Bu, II. Dünya Savaşı sonrası Avrupalılardan yaklaşık 12 ila 14 cm (4,7 ila 5,5 inç) daha kısadır, ancak 20.000 veya hatta 100 yıl önceki Avrupalılarla aynı boyda veya biraz daha uzundular.
Stringer, şöyle diyor:
Neandertaller iki ayak üzerinde dik yürüyebiliyorlardı ve iskeletleri bizimkine oldukça benziyordu. Neandertaller çok kaslı, geniş omuzlu ve geniş göğüslüydü; kalçaları da dışa doğru genişliyordu. Neandertal uzuvları modern insanlardan farklı oranlara sahipti; kollarının ve bacaklarının alt kısımları üst kısımlarına göre göreceli olarak daha kısaydı. Bu da onlara tıknaz bir görünüm kazandırıyordu. Benzer özellikler, soğuk iklimlerde yaşayan modern insanlarda da görülür; daha kısa ve geniş bir vücut yüzey alanını azaltıp ısıyı korumaya yönelik bir adaptasyondur.
Araştırmalar, Neandertallerin modern insanlara göre %20 daha büyük bir akciğer kapasitesine sahip olduğunu gösteriyor.
Davranış
Tüm erken insanlar gibi, Neandertallerin hayatı oldukça zorluydu; bu da dış görünümlerini şekillendiren bir etken olmuştur.
Stringer, şöyle diyor:
Doğada hayatta kalmaya çalışıyorlar, sürekli hareket etmeleri ve çok fazla kas gücü kullanmaları gerekiyor. Dayanıklılık ve güç için özelleşmiş olan iskeletleri, fiziksel olarak zorlayıcı yaşam tarzlarına dayanabilmelerini sağlıyordu. Elbette teknolojiniz ne kadar gelişmişse, günlük aktivitelerinizde iskeletinizden o kadar az yük alır.
Homo sapiens’de bu zorluklarla karşı karşıya kalmıştı, ancak daha hafif iskeletlere sahiplerdi. Bu durum, kısmen alet yapmaları ve uzun mesafeli ticaret gibi kültürel adaptasyonlarının fiziksel yaşamlarını biraz daha kolaylaştırmasıyla açıklanabilir.
Davranış açısından Neandertaller muhtemelen genel olarak bize çok benziyordu. Örneğin, ölülerini gömdüklerine ve hasta bireylerle ilgilendiklerine dair bulgular var. Ayrıca mağaralarda yaşadıkları, küçük topluluklar oluşturdukları, ateş yaktıkları ve dillerinin olabileceği düşünülüyor.
Stringer, ekliyor:
Belki bizden daha erken yaşlarda ölüyorlardı; bu nedenle, Homo sapiens’teki gibi büyükanneler ve büyükbabalar onların yaşamları içinde nadir görülebilirdi.
Beslenme
Neandertallerin hem et hem de bitki bazlı yiyecekler tükettikleri, örneğin sert tohumlar ve fındık gibi bitkisel gıdalarla beslendikleri düşünülüyor. Ancak daha soğuk iklimlerde yaşayanların, sıcak bölgelerde yaşayanlara göre daha et ağırlıklı bir diyete sahip olmaları muhtemeldir.
Bailey, şöyle diyor:
Neandertallerin büyük ve orta boy canlıları avladıkları biliniyor, ancak uzun menzilli mızrakları kullanmıyorlardı. Bunun yerine, büyük olasılıkla pusu avı adı verilen bir teknik kullanıyorlardı; bir çalının arkasında saklanıp hayvana aniden saldırarak bir mızrakla saplıyorlardı. Neandertaller muhtemelen yaşadıkları yere bağlı olarak, hayvan derileri gibi bazı giysiler giyiyorlardı. Homo sapiens, Neandertallerden daha yüksek enlemlere ulaşmıştı; bu nedenle bu bölgelerde daha farklı giysilere ihtiyaç duyması gerekirdi. Afrika’dan yaklaşık 200.000 yıl önce ayrılan ilk Homo sapiens, muhtemelen Neandertallerin kullandığı aynı tür taş aletleri kullanıyordu.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- E. Cooke. What’s the difference between Neanderthals and Homo sapiens?. (17 Mayıs 2024). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
