Dışkı, besin kaynağı olarak yeterince takdir edilmiyor.
Bu kötü kokulu madde, sadece hayvanların yiyecekleri tüketip sindirdikten sonra bağırsaklar tarafından atılan bir son ürün değildir. Üç araştırmacının Animal Behaviour dergisinin Aralık sayısında belirttiği üzere, dışkı aynı zamanda besleyici, faydalı ve kendi başına (yeniden) yenebilecek bir madde olabilir. Bilimsel dergilerde belgelenen omurgalı türlerinden yalnızca örnekler toplandığında, araştırmacılar kara ayılar gibi yetişkinlerden bebek koalalara kadar 150’den fazla türde dışkı yeme davranışı (koprofaji) kaydetmiştir.
Evrimsel biyolog Elaine J. Power, “Kaç tane bebek hayvanın bağırsaklarını doldurmak için annelerinin dışkısını yediğini bilmiyordum,” diyor. Koalalar, çöl kaplumbağaları ve devekuşları gibi farklı türlerin yavruları bu listeye dahil. Ancak bu, bir türün daha önce yenmiş bir öğünü geri dönüştürmesinin yalnızca bir nedeni. Power ve bir diğer evrimsel biyolog Sally Bornbusch, Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi ve Koruma Biyolojisi Enstitüsü’nde, hayvanat bahçesi klinik beslenme uzmanı Erin Kendrick ile staj yaparken omurgalı dışkısı üzerine bilimsel literatürü incelediler.
Hayatta Kalmak İçin Dışkı
“Eğer hastalık ve parazit bulaşmasından korkmuyorsanız, dışkı harika bir besin kaynağıdır,” diyor Power. Bazı türler dışkı olmadan hayatta kalamaz. Pika adı verilen hayvanlar, sert kışları yak dışkısına güvenerek atlatabilir. Ancak en uç örneklerden biri, yiyecek aramaya uçamayan mağara balıklarıdır; bu balıklar, yarasaların guanosuna (dışkılarına) büyük ölçüde bağımlıdır.
Power, “Eğer biraz mizah anlayışınız varsa, fareler eğlencelidir,” diye ekliyor. Yiyecek alımlarının %40’a kadarı dışkı yemekten gelir. “Bunu yapmalarını engellerseniz B12 vitamini eksikliği yaşarlar ve hasta olurlar.” Laboratuvar görevlileri bu durumu yakından takip etmek zorundadır.
Sindirim Zorluğunu Aşmak
Tavşanlar ve bitki ağırlıklı diyetleri olan diğer küçük hayvanlar için dışkı yemek, inek gibi ekstra mide bölmelerine sahip olmamanın yarattığı sindirim zorluklarını aşmak için bir çözüm sunar. İneğin yemeği besin emiliminin gerçekleştiği bağırsak bölgesine ulaştığında, sert moleküller kolay emilecek şekilde parçalanmıştır. Tavşanlar ve benzeri küçük hayvanlar için dışkı yemek, zor sindirilen besinleri elde etmenin alternatif bir yoludur.
Bazı hayvanlar için bu süreç özel bir form alır. Bağırsağın bir bölümü olan sekum, dışkının daha yumuşak ve ince taneli kısımlarını ayırır ve hayvan bunu, Power’ın deyimiyle, “anüsünden yalayarak” tüketir. Yeni bir incelemede yer alan bir makalede, bu davranışı sergileyen yoga pozuna benzer bir şekilde vücudunu büken bir kapibaraya ait fotoğraflar yer alıyor.
Ebeveynlikte Dışkının Rolü
Dışkı yemek, ebeveynlik davranışlarının bir parçası olarak da görülebilir. Kırılgan yavrularını koruyan bir ebeveyn kuş, ara sıra dışkıyı yutar. Hijyen? Susuzluk? Yuvada oturan kuşlar için her iki motivasyonun da geçerli olabileceği düşünülüyor. Yalnız bir ininde yavrusuyla birlikte olan emziren kara ayı anneleri için de benzer sebepler geçerli olabilir.
İnsan ve Koprofaji
İnsanlarda koprofaji, hayvanlar üzerine yapılan çalışmalarda öne çıkmaz. Ancak Tokyo’da yaşayan biyokimyacı ve tarihçi Sachi Sri Kantha, bu olasılık üzerine çalışmalar yapmıştır. Geleneksel bazı ilaçlar dışkı elementlerini içerir ve yutulabilir. Batı tıbbında da dışkı mikrobiyomları bağırsakla ilgili tedavilerde kullanılmaktadır, ancak bu genellikle kolonoskopi yoluyla uygulanır, gerçek anlamda yenmez. Sri Kantha, internetteki dışkı yeme iddialarını ise pek ciddiye almaz: “Bazı insanlar para için her şeyi yapar,” diyor.
Bu çalışma, dışkının doğada yalnızca bir atık ürünü değil, aynı zamanda yaşamı sürdürmek için önemli bir kaynak olabileceğini gösteriyor.
Bu makale hakkında sorularınız veya yorumlarınız mı var? Bize yazın: feedback@sapienship.com.tr
Kaynaklar ve İleri Okuma
- E.J. Power, et al. Faeces as food: a framework for adaptive nutritional coprophagy in vertebrates. (Aralık 2024). Alındığı Tarih: 10 Ocak 2025. Alındığı Yer: Animal Behaviour
- S.S. Kantha, et al. Coprophagy types in humans classified: A proposal. (Aralık 2021). Alındığı Tarih: 10 Ocak 2025. Alındığı Yer: International Medical Journal
- M. Polotzek, et al. Behaviour indicative of coprophagy in zoo-managed porcupine (Hystrix indica). (8 Eylül 2023). Alındığı Tarih: 10 Ocak 2025. Alındığı Yer: Mammalian Biology
Yazar Hakkında
